Herdenkingsstenen pad
21. – Madoerastraat 11
hier woonde JACOB ABRAHAM ISRAËL MENKO
Vermoord in Sobibor op 23-07-1943
Jacob Abraham Menko is geboren op 11 december 1900 in Losser. Hij is gehuwd met Rozetta Franken. Het echtpaar heeft drie kinderen; Truitje (roepnaam Truus), Emmy en Siegfried en woont vanaf 1939 in Amersfoort. Emmy overleeft de oorlog als enige en ziet terugkijkend een doorsnee familietafereel in de Madoerastraat. “Papa was aan het werk. Sieg lag op een bed in de kamer te rusten omdat hij een hardnekkige infectie aan zijn been had. Hij kwam alleen in beweging als er een nieuwe aflevering van de strip flipje werd bezorgd.
Foto door Demi Terpstra
Eenheids Prijzen Amersfoort
Als ondernemer is Jacob directeur van het warenhuis de ‘Eenheids Prijzen Amersfoort’ (EPA). In 1939 opent Jacob aan de Utrechtsestraat 14 (links naast de huidige HEMA) de vierde vestiging van de EPA. In de gevel is in 1909 een Davidster aangebracht. In Almelo, Hengelo en Deventer zit dan al een vestiging van de EPA.
Schuilplaats in het roggeveld
Vanwege de Duitse dreigingen is Jacob en zijn gezin ondergedoken in de Achterhoek nabij Varsseveld. Jacob, zijn vrouw Rozetta en hun kinderen Siegfried Bernard en Truitje Louise zijn op 15 juli 1943 verraden tijdens hun onderduik. Ze proberen te vluchten en Siegfried moet vanwege de infectie aan zijn been gedragen worden door zijn vader. Ver weg kunnen ze dus niet en ze vinden een schuilplaats in het roggeveld in de buurt. Het duurt niet lang of ze worden gevonden en weggevoerd naar Kamp Westerbork op. Op 20 juli 1943 zijn zij met transport nummer 72 naar Sobibor gedeporteerd en vermoord op 23 juli 1943.
hier woonde ROZETTA MENKO-FRANKEN
vermoord in Sobibor op 23-07-1943
Rozetta Menko-Franken is geboren op 20 januari 1901 in Borne. Zij is de echtgenote van Jacob Menko en moeder van drie kinderen; Truitje (roepnaam Truus), Emmy en Siegfried. Tante Annie, de roepnaam van Alidina Franken, woont in bij het gezin. Emmy overleeft als enige van het gezin de oorlog. Ondanks dat ze op jonge leeftijd haar familie verloor, heeft ze een paar dierbare herinneringen: “We waren een doodgewoon traditioneel joods gezin. De sjabbat was een andere dag met speciaal eten. Mijn moeder bakte lekkere dingen. Ik kan me nog herinneren dat ik haar vingers mocht aflikken als ze boterkoek maakte.” Emmy vertelt verder: “Mijn moeder Rozetta wandelde vaak met mij in de kinderwagen naar de binnenstad van Amersfoort waar we samen een kijkje namen in de winkel.”
Rozetta bezoekt haar dochter Emmy een paar keer op een ander onderduikadres. Moeder en dochter hebben dan geen contact. Dat risico is te groot, maar ze kan wel kijken bij haar slapende dochter. Rozetta is na verraad samen met haar kinderen en man opgepakt op hun onderduikadres en naar Kamp Westerbork weggevoerd op 15 juli 1943. Op 20 juli 1943 zijn zij met transport nummer 72 gedeporteerd naar Sobibor en vermoord op 23 juli 1943.
hier woonde ALIDINA FRANKEN
vermoord in Auschwitz op 28-01-1944
Alidina Franken is geboren op 13 maart 1904 in Borne. Zij woont in bij de familie Menko en is winkeljuffrouw van beroep. Alidina vertrekt vanuit Amersfoort naar Arnhem. De jongste dochter van het gezin Menko, Emmy, overleeft de oorlog en vertelt: “Tante Annie ging niet onderduiken, maar werkte als huishoudster bij dokter Tukkerman in Arnhem. Dat was mogelijk omdat ze blond was en geen davidster droeg. In die periode is ze ook actief als koerierster in het verzet.
Na een mislukte actie zijn tante Annie en dokter Tukkerman opgepakt en gemarteld. Omdat tante Annie wist waar ik was ondergedoken bestond er gevaar dat mijn verblijf zou worden verraden. Ik werd daarom zes weken in Vlaardingen ondergebracht.” Vanuit haar laatste adres in Arnhem, Huygenslaan 22, is zij op 12 januari 1944 opgepakt en weggevoerd naar Kamp Westerbork. Vervolgens is zij op 25 januari 1944 met transport nummer 84 naar Auschwitz gedeporteerd. Daar is Alidina vermoord op 28 januari 1944.
Alidina Franken (Foto via Familie Nicole Esvelt)
